سفر بدون کارت سوخت

دیدن کوه و دشت و درخت دیگر نه تنها تفریح ، که نیاز ما برای زنده بودن است. اما شلوغی راهبندان و تازگی‌ها هم سهمیه بندی بنزین، گاهی آن‌قدر جدی می‌شود که آدم ترجیح می‌دهد از خیر تفریح و طبیعت‌گردی بگذرد.  شاید بهترین راه، استفاده از دوچرخه است که بعد از خرید، نه پول بنزین می‌خواهد، نه کارواش و نه حتی آب! شما می‌توانید از منزل تا محل کار یا دانشگاه و مدرسه تان را با دوچرخه بروید.

 حتی با تهیه  یک ترک‌بند، می‌توانید با دوچرخه مسافرت‌های یک یا چند روزه  هم داشته باشید. در واقع، می‌توان از دوچرخه مانند ماشین به عنوان یک وسیله نقلیه پاک و بدون دردسر استفاده کرد.

دوچرخه سواری 2 مزیت عمده دارد:
اول اینکه از موثرترین ورزش‌هاست و دیگر آنکه در فضای آزاد انجام می‌شود  و آدم  را بشاش و سرحال نگه می‌دارد و مهم‌تر از همه اینکه با دوچرخه می‌توان جاهایی رفت که نه پیاده می‌شود رفت نه ماشین قدرت و امکان پیمودن آن را دارد.

قدم اول خرید
اگر برای اولین بار است که به سراغ خرید دوچرخه می‌روید، لازم نیست که حتما یک دوچرخه گران قیمت با حداکثر مزایا بخرید. شما می‌توانید برای شروع، از یک دوچرخه ارزان با حداقل لوازم شروع کنید.

- دوچرخه‌ها 3 سایز Large، Mediumو small  دارد که شما بنا به سن و قد و قواره خود می‌توانید آن را انتخاب کنید. هنگامی که دوچرخه را بین پاهای خود قرار می‌دهید و پاهای شما روی زمین است (سوار دوچرخه نیستید) دوچرخه تا فاق شما باید 10 ـ 8 سانتی‌متر فاصله داشته باشد (در کل دوچرخه‌ها به انواع زنانه و مردانه تقسیم نمی‌شوند و  فرقی نمی‌کند که چه کسی سوار چه دوچرخه‌ای شود ولی  باید مناسب اندام و قد دوچرخه سوار باشد).

-ستی که روی دوچرخه است (شانژمان، زنجیر، طبق، خودرو و...) باید از یک مارک باشند یا بنا به توصیه کارخانه از مارک‌های مشابه باشند تا کاملا روی یکدیگر بنشینند و به درستی کار کنند. 

 -اول وزن و استقامت تنه و ست لوازم مهم است، رنگ دوچرخه هم همیشه در آخر قرار دارد.

 -دوچرخه‌هایی که مارک‌های معتبردارند و تولید سال‌های قبل‌تر هستند، در کشور‌های خارجی به حراج گذاشته می‌شوند. این حراج گاهی تا حدود 50 درصد هم کمتر از قیمت اولیه دوچرخه است. پس حواستان به سال تولید دوچرخه باشد. بعضی از دوچرخه فروشان دوچرخه‌های سال‌های قبل‌تر را به قیمت روز دوچرخه‌های سال، می‌فروشند. پس مراقب باشید!

-هنگام خرید یک دوچرخه به لوازم جانبی آن مثل کیف ابزار و آچارهای همراهش دقت کنید.

-اکثر لوازم دوچرخه (شانژمان، طبق قامه، زنجیر، دنده‌ها، خودرو و...) تولید شرکت شیمانو است که هنگام خرید روی دوچرخه بسته شده و نوع رده پایین آن تولید کشور سنگاپور یا مالزی است و لوازم با کیفیت آن تولید کشور ژاپن است که در ظاهر فرقی با یکدیگر ندارند اما طول عمر و کیفیت‌شان هنگام استفاده مشخص می‌شود.

-بدنه دوچرخه‌ای که قصد خریدش را دارید، به دقت بررسی کنید. به دلیل اینکه اگر زدگی و خش داشته باشد، قیمتش فرق می‌کند.

-اگر می‌خواهید یک دوچرخه تقریبا حرفه‌ای داشته باشید باید تنه دوچرخه شیب‌دار باشد، دوچرخه 21 دنده داشته باشد، طوقه‌های آن دو جداره باشد، فقط دو شاخ جلو دارای کمک فنر بوده و کمترین لوازم جانبی مانند جک و... را داشته باشد تا دوچرخه در سبک‌ترین حالت ممکن قرار گیرد.

-اگر مسافت‌های طولانی را پا می‌زنید، بهتر است زین دوچرخه ژله‌ای و پهن باشد یا روکش ژله‌ای داشته باشد.

-اگر دوچرخه‌ای را که انتخاب کرده‌اید در ایران نمایندگی دارد، حتما آن را از نمایندگی‌اش بخرید و اگر نداشت، از مراکز فروش و حداقل از فروشگاه‌هایی که به صاحب آن اعتماد دارید؛ زیرا تقلب در جنس و قیمت دوچرخه بسیار آسان است.

-2 نوع سیستم ترمز وجود دارد؛ ویبرک (2 لقمه در چپ و راست طوقه دارد) و دیسکی (مانند ترمز ماشین دارای دیسک است ) که هر کدام مزایای خاص خودشان را دارند. ترمز دیسکی قوی‌تر از ویبرک است ولی اگر گلی بشود، عمل نمی‌کند. تنظیم و تعمیر ترمز ویبرک نیز راحت‌تر است.

مراقب مال خود باشید
- روغن کاری: برای روغن‌کاری زنجیرها ابتدا باید با مواد شوینده روغن زنجیر  را شست و پس از خشک شدن، فقط چند قطره روغن زنجیر به آن زد. اگر روغن زیادی به کار ببرید، زنجیر خاک را به خود می‌گیرد و دوباره مجبور می‌شوید زنجیر را تمیز و روغن کاری کنید.

- لنگی‌گیری طوقه‌ها: در کل 2 نوع لنگی وجود دارد؛ «لنگی به بالا و پایین» و «لنگی به چپ و راست».

- لنگی به بالا و پایین: این نوع لنگی به دلیل قوس خوردن بعضی از پره هاست. برای لنگی‌گیری تنها کافی است با استفاده از آچار پره، پره‌های قوس خورده را شل کرده و پره‌های دیگر را سفت کنید.

- لنگی به چپ و راست: این نوع لنگی 2 نوع است؛ وقتی به طوقه‌ها نگاه می‌کنیم طوقه قوس دارد یا وقتی سوار دوچرخه هستیم، طوقه تکان می‌خورد. برای لنگی‌گیری نوع اول باید با استفاده از آچار پره، پره‌های سمت قوس خورده را شل کرد و برای لنگی‌گیری نوع دوم باید با استفاده از آچار گیو مهره‌های طرف توپی را سفت کرد، به طوری که فاصله لقمه‌های چپ و راست به یک اندازه باشد.

- تنظیم ترمزها: در پشت هر لقمه یک پیچ وجود دارد که با سفت کردن آن لقمه همان طرف از طوقه فاصله می‌گیرد و لقمه طرف دیگر به طوقه نزدیک می‌شود. توجه کنید که فاصله هر دو لقمه به یک اندازه باشد تا هر دو با هم عمل کنند.

نکته: وقتی لقمه‌ها به یک سوم یا نصف رسید، باید تعویض شود.

وقتی دنده جلو را عوض می‌کنیم، این طبق قامه است که این کار را برای ما انجام می‌دهد. طبق قامه دوپیچ دارد؛ اولی که به سمت بیرون است، برای تنظیم محل طبق قامه روی بزرگ‌ترین طبق است و دومی که به سمت تنه است، برای تنظیم محل طبق قامه بر روی کوچک‌ترین طبق است.

شانژمان اصلی‌ترین قطعه‌ای است که به ما در تعویض دنده‌ها کمک می‌کند. به دلیل اینکه کار جابه‌جایی زنجیر روی خودرو با شانژمان است و خودرو معمولا 7 دنده دارد و برای ما 21 حالت مختلف (با محاسبه طبق سه‌تایی) ایجاد می‌کند. شانژمان دو پیچ دارد که به راحتی تنظیم می‌شود.

ز لحاف‌دوزی تا کوهستان!
 شهری: این نوع دوچرخه از قدیم در ایران بوده و هنوز هم آن را به اسم دوچرخه لحاف دوزی می‌شناسند و البته هنوز هم طرفداران خودش را دارد و کم و بیش زیر پای قدیمی‌ترها دیده می‌شود. این دوچرخه دنده ندارد و مناسب مکان‌های کفی (صاف و بدون شیب) است.

جاده (کورسی): دوچرخه کورسی برای جاده و شهر بسیار مناسب است و به دلیل اینکه تایر بسیار باریکی نسبت به تایر دوچرخه کوهستان دارد، از دوچرخه کوهستان سریع‌تر می‌رود ولی مناسب خاکی و کوه و جنگل نیست. پس برای خرید دوچرخه هدفتان را مشخص کنید تا معلوم شود چه نوع دوچرخه‌ای می‌خواهید. البته دوچرخه‌های کورسی نسبت به کوهستان قیمت بیشتری دارند.

توریستی یا هابرید: همان‌طور که از اسمش پیداست، این دوچرخه برای مسافت‌های طولانی بسیار مناسب است. به دلیل اینکه عرض تایر آن از دوچرخه کورسی بیشتر و از دوچرخه کوهستان کمتر است، می‌توان از آن در خاکی‌هایی که سنگ ندارد نیز استفاده کرد. در کل دوچرخه‌های توریستی بسیار مناسب آسفالت است.

کوهستان: دوچرخه  کوهستان در خاکی، آسفالت، سربالایی، سرپایینی و هر جایی با هر نوع شیبی به شما کمک می‌کند که نهایت لذت را از دوچرخه‌سواری ببرید.
دوچرخه کوهستان 4 مدل «کراس کانتری»، «دان هیل»، «تریال» و «فیری راید» دارد.

کراس کانتری: این نوع دوچرخه می‌تواند به راحتی از پیچ‌ها بالا برود و برای شهر نیز استفاده می‌شود. در کل، بهترین دوچرخه برای یک دوچرخه‌سوار ـ که طبیعت‌گردی می‌کند و با دوچرخه‌اش همه جا می‌رود ـ این نوع دوچرخه است.

 دوچرخه کوهستان، فقط در جلو کمک دارد و به دلیل اینکه در  سربالایی انرژی کاذبی از ورزشکار نگیرد، در وسط، کمک فنر ندارد. مگر اینکه کمک فنر وسط دارای قفل باشد که در سرپایینی بتوان قفل را آزاد کرد.

دان هیل: مدل دان هیل برای سرپایینی با شیب تند مناسب است؛ دوچرخه این رشته سنگین است. ترمزهای دیسکی دارد، هم در دو شاخ جلو و هم در وسط دارای کمک فنر است و تایر پهنی هم دارد.

تریال: دوچرخه تریال مخلوطی از کراس کانتری و BMX است. این دوچرخه بیشتر برای حرکات تعادلی و بالا رفتن از پله‌های زیاد استفاده می شود.
فیری راید: فیری راید مخلوطی از کراس کانتری و تریل است و خواص هر دو را دارد. کمی سنگین است و هم در جلو و هم در عقب کمک فنر دارد.

 BMX:طول عمر دوچرخه‌های BMX از دوچرخه‌های کوهستان هم بیشتر است. از دوچرخه‌های BMX برای حرکات آکروباتیک استفاده می‌شود و به دلیل سایز کوچک، داشتن پره‌های مقاوم و طوقه‌های قوی و زین کوتاه برای پرش از پله و حرکات چرخشی بسیار مناسب است.

چیزی بیشتر از دوچرخه
1 ـ لباس: جنس شلوار و پیراهن دوچرخه سواری به گونه‌ای است که عرق را به خود نمی‌گیرد و به دلیل اینکه باید کمترین اصطکاک را با باد داشته باشد، استرچ و چسبان است؛ در شلوار آن از یک نوع جیر حوله‌ای استفاده شده است که مانع از عرق سوز شدن بدن می‌شود.

 متاسفانه لباس دوچرخه‌سواری  به آسانی در دسترس نیست. قیمت نوع ایرانی آن از 6 ـ 5 هزار تومان تا 20 ـ 10 هزار تومان است و جنس خارجی  آن هم از 50 ـ 40  هزار تومان تا 500 ـ 400 هزار تومان متغیر است.

2 ـ کفش: یک گیره در ته کفش دوچرخه‌سواری وجود دارد که با فشار دادن به پدال، فیکس می‌شود و با خم کردن پا به سمت بیرون، درمی‌آید. کفش دوچرخه سواری باعث می‌شود که فشار از رکاب به پا صحیح وارد شود و پا کمترین سطح تماس را با رکاب (پنجه) داشته باشد. قیمت کفش دوچرخه‌سواری هم 40 ـ 30  هزار تومان  و حتی گاهی هم بالاتر است.

3 ـ کلاه: همان‌طور که می‌دانید خیلی مهم و ضروری است. از جنس یونولیت فشرده است و ضربه را پخش می‌کند. قیمت آن از 5 تا 100 هزار تومان و در بعضی مارک‌ها نیز گران‌تر است.

4 ـ دستکش: دارای 3 مدل است: 1-بدون پنجه 2-با پنجه و بلند 3-فقط دارای 3 پنجه. که کفه همه آنها محکم است. قیمت آن از 3 هزار تومان به بالا است.

5 - ترک‌بند: وسیله ضروری‌ای نیست و فقط به درد کسانی می خورد که می خواهند با دوچرخه سفر کنند. از یک میله (باربند) آلومینیمی سبک که پشت دوچرخه بسته می شود و یک کیف خورجین مانند درست شده است. قیمت نوع اصل آن 40 تا 100 هزار  تومان است.

6 - سایر لوازم: تیوپ یدک یک‌هزار تومان به بالا. تای لیور: اهرم پلاستیکی‌ای است که جهت تعویض تیوپ به کار می رود و قیمت آن هم یک‌هزار تومان است. آچار آلن: برای تنظیم بعضی از قطعات دوچرخه مانند لقمه‌ها (عامل ترمزها) لازم است و قیمت آن یک هزار تومان به بالاست.

مراقب جان خود باشید
1- فرمان و زین باید در راستای یکدیگر باشند تا به شانه‌ها و کتف فشار نیاید.

2-اگر تنه دوچرخه شما آلومینیومی یا کربنی است و دچار شکستگی شده، به هیچ وجه آن را جوش ندهید و تعمیر نکنید؛ این نوع تنه‌ها حتما باید عوض شوند.

3- کـلاه ایـمنی مـهم‌تـرین قسمت در دوچرخه‌سواری، چه برای مبتدی‌ها و چه برای حرفه‌ای‌هاست.

4-قبل از حرکت تمام اجزای دوچرخه را کنترل کنید و از سالم بود‌نشان اطمینان حاصل کنید. از همه مهم‌تر سالم بودن سیم‌های ترمز است.

5- سعی کنید از روی چاله‌ها و جوی‌های کوچک بپرید و هنگام پرش و در سرپایینی‌های دارای چاله و سنگ، زین دوچرخه را با ماهیچه‌های بغل پایتان محکم بگیرید، درحقیقت خودتان را با دوچرخه یکی کنید.

6- حتما از فیکس استفاده کنید. بهتر است به جای استفاده از فیکس‌های بندی از کفش دوچرخه‌سواری استفاده کنید، به 2 دلیل؛ اول اینکه درآوردن کفش از پنجه (محل فیکس شدن کفش به رکاب) راحت‌تر و سریع‌تر است اما در فیکس‌های‌بندی احتمال دارد که پا در فیکس گیر کند و بیرون نیاید که خیلی خطرناک است. دوم اینکه کفش دوچرخه‌سواری فشار را به‌طور صحیح به پا وارد می‌کند و کف پا خسته نمی‌شود.

7-در سرازیری‌ها هرچند وقت یک بار ترمزها را امتحان کنید؛ اگر ترمزها دچار مشکل شد یا ناگهان مانعی سر راه خود دیدید، دوچرخه را رها کنید و خودتان را به کناری بیندازید. همیشه حواستان باشد که جان شما مهم‌تر از دوچرخه است.

8-وقتی عصبانی هستید یا از حالت روحی خوبی برخوردار نیستید؛ سوار دوچرخه نشوید،  به خصوص داخل شهر دوچرخه‌سواری نکنید.

9-وسایل پنچرگیری، تیوب اضافه، چند آچار آلن، پیچ گوشتی، یک یا 2 قمقمه پر از آب و مقداری پول نقد فراموش‌تان نشود.

10-قبل از حرکت حتما 30 ـ 15 دقیقه (نسبت به زمان تمرین) خودتان را گرم کنید و با دنده یک و 2 پا بزنید تا دچار زانو درد و مشکلات دیگر نشوید. آخر تمرین هم دنده‌تان را سبک کنید و پا بزنید تا حدی که ضربان قلبتان آرام به حالت نرمال خودش برگردد.

11- همیشه یک شکلات یا مواد قندی طبیعی داخل کیف دوچرخه‌تان داشته باشید.

12- در مناطقی که هوا آلوده است سعی کنید کمتر پا بزنید.

13-عینک به دلیل اینکه مانع ورود گرد و خاک به چشم می‌شود و جلوی نور آفتاب و باد را می‌گیرد، یک وسیله حیاتی است.